Sikora uboga

Sikora uboga (Poecile palustris) – zwana również szarytką, błotniczką czy sikorą trzcinną. Nazwa polska, „uboga”, z pewnością nawiązuje do jej skromnego upierzenia. Samiec i samica nie różnią się od siebie. Posiadają brązowy grzbiet, jasne podbrzusze, biały policzek, czarną lśniącą czapeczkę i czarny śliniak po dziobem.  Długość ciała sikory ubogiej wynosi 12-13 cm, a waga 10-13 g.

„Mimo skromnych barw sikora uboga jest bardzo miłym ptakiem, a niezmiernie zgrabne ruchy wynagradzają jej szare upierzenie. Jest ona najruchliwsza i najenergiczniejsza spośród wszystkich sikor. Bystrymi oczkami śledzi otoczenie jak najdokładniej, a gdy spostrzeże coś podejrzanego natychmiast wpada w podniecenie.”

J. Sokołowski „Ptaki ziem polskich”, Warszawa 1958, str. 253

Bardzo podobną sikorą do ubogiej jest czarnogłówka. Rozróżnić możemy je głównie po głosie – nasza szarytka wydaje „kichające piczej”. Najczęstszym śpiewem jest głośny cykl sylab „cziup cziup cziup”.

Sikorki ubogie zasiedlają środkową i wschodnią Europę oraz wschodnią Azję. Zakłada się, że te dwa odległe od siebie siedliska tworzą dwa podgatunki. Nazwa naukowa palustris – od łacińskiego palus – bagno, sugeruje nam miejsce występowania tego ptaka. Są to głównie podmokłe, nieprzerzedzone lasy, zarośla, obfite w obumarłe drzewa. Lubi też ogrody i parki ze starym drzewostanem. W Polsce jest to ptak  występujący głównie na nizinach (w wysokich górach jej nie spotkamy) i obok bogatki i modraszki, jest najpospolitszą sikorą. To ptak osiadły i nie zdarza mu się migrować. Stroni od centrów miast, trzyma się raczej obrzeży siedzib ludzkich. 

Również niechętnie zajmuje budki lęgowe i zagląda do karmnika. Sikora uboga potrafi sama sobie wykuć dziuplę w spróchniałym pniu. Ma bardzo mały otwór wejściowy – 2,5-3 cm – oraz jest dość płytka (20 cm). Gniazdo zbudowane jest głównie z mchu i włosia. Samica składa 7-9 matowych jaj i wysiaduje je przez dwa tygodnie. Pisklęta zostają w gnieździe do 19 dni. Sikory te wyprowadzają zazwyczaj jeden lęg w maju, ale czasem zdarza się drugi – w czerwcu. Są to ptaki długowieczne i bardzo trwałe w relacjach uczuciowych. Dojrzałe ptaki lubią zajmować stare dziuple, ale nie co roku. Wynika to z obecności pcheł i krwiopijnych roztoczy w gnieździe, które nie są w stanie przetrwać dwóch zim. 

Sikora uboga zjada drobne owady, dżdżownice i pająki. Potrafi ścigać swoją zdobycz w powietrzu. Zimą sięga po nasiona.

“Jest bardzo wścibska i np. do karmnika ustawionego tuż za szybą przychodzi jako pierwsza, ale zawsze ukradkiem, jak złodziej. Ziarn konopi nie zjada na miejscu, lecz prędko napycha sobie nimi dziób i gardło i natychmiast ucieka, aby siadłszy gdzieś na grubszej gałęzi, wypluć je i podrobić ze spokojem.”

J. Sokołowski „Ptaki ziem polskich”, Warszawa 1958, str. 253.

W Polsce jest to ptak objęty ochroną. Sikory te zimą łączą się w jednogatunkowe stada i nie przepadają za innymi gatunkami sikor. Często o tej porze roku spotyka się pary tej samej płci, jednak wiosną, podczas lęgów, wszystko wraca do starego porządku.

A. Kruszewicz, Ptaki Polski, Wyd. II zmienione, Multico, Warszawa 2010, 2018, str. 129-130

L. Svensson, K. Mullarney, D. Zetterstorm, Przewodnik Collinsa „Ptaki”, Multico, Warszawa 2017, str. 344

J. Sokołowski, Ptaki ziem polskich, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958, str. 250-254

R. Skoczylas, Leśne spotkania, Wydawnictwa Radia i Telewizji, Warszawa 1990, str. 39

W. Taczanowski, Ptaki krajowe, reprint LTO, Lublin 2012, str. 290-291