Pleszka

Pleszka, nazwa naukowa Phoenicurus phoenicurus – to zestawienie greckich słów phoinós – czyli krwista czerwień, oraz urá – oznaczający ogon, które doskonale opisuje wygląd samca pleszki. Ma on czarne gardło, intensywnie rdzawo-pomarańczowo-czerwoną pierś i ogon, białe czoło, popielate ciemię i grzbiet. U pleszek zachodzi wyraźny dymorfizm płciowy – czyli różnice w wyglądzie ze względu na płeć. Pani pleszkowa jest znacznie skromniej ubarwiona od samca, ma szarobrązowy wierzch i płowo biały spód – łatwo ją pomylić z samicą ich kuzyna – kopciuszka.

Długość ciała pleszki to ok 14 cm, natomiast masa waha w się w przedziale 15-20 g. 

Śpiew pleszki można usłyszeć od kwietnia do końca lipca, jako jeden z pierwszych przed wschodem słońca. Jak u wszystkich przedstawicieli tego gatunku zaczyna się przeciągłym gwizdnięciem, żeby w drugiej części tworzyć urozmaiconą zwrotkę.

„(...) Samce zdradzają swoją obecność śpiewem, rozlegającym się z drzew lub innych wyższych punktów, np. drutów telegraficznych. Śpiew należy do lepszych jakie słyszymy w parkach; składa się z kilku fletów i bardzo miłych, miękkich treli. Rozpoczyna się zawsze od jednego przeciągłego, wyższego i dwóch krótkich, niższych tonów „cii du du ...”. Można by jedynie zarzucić, że jest on zbyt krótki i stale jednakowy, przez co po pewnym czasie nuży słuchacza”

J. Sokołowski „Ptaki ziem polskich”, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958, str. 316.

Pleszki występują w niemal całej Europie, środkowej Azji i na Bliskim Wschodzie. Mają w zwyczaju zakładać gniazda w borach liściastych, mieszanych, ogrodach, sadach i parkach. Na przełomie września i października pleszki wyruszają w podróż na zimowiska do Afryki i na Półwysep Arabski. Powrócą do nas, jak co roku, na początku kwietnia, rozpoczynając ponownie cykl natury. Pleszka jest objęta w naszym kraju ochroną ścisłą gatunkową.

Do lęgów przystępują dopiero pod koniec drugiej połowy kwietnia, lub nawet na początku maja. Ma to związek z pojawianiem się większej ilości owadów w tym okresie, które ptaki te, zbierają z pni, gałęzi i liści. Pleszki potrafią zjeść więcej owadów niż same ważą!

Gniazdo pleszki znajduje się zazwyczaj w dziupli o szerokim otworze, budce z rozkutym wejściem przez dzięcioły lub w budce lęgowej przeznaczonej dla większych ptaków (np. szpaków). Dziuplę wybiera samiec, który wabi do niej samicę szeroko rozpościerając czerwony ogon.

Gniazdo składa się zazwyczaj z mchu i suchych liści na zewnątrz, a wewnątrz znajdują się suche pióra. Buduje je samica. Gdy miejsce jest już odpowiednio przygotowane – pleszki przystępują do lęgów. Samica składa 6-7 turkusowych jaj, których wysiadywanie trwa około dwóch tygodni. Pisklęta, dokarmiane przez oboje rodziców, po dwóch tygodniach opuszczają gniazdo.

Zdarza się, że ptaki te powtarzają lęgi. Dzieje się to w okresie pod początku czerwca do połowy lipca, jednak samica składa zazwyczaj mniej jaj. Ornitologom znane są historie, kiedy pleszki z lubością zajmują budki zdewastowane, niekompletne, mocno nadgryzione zębem czasu, z tego względu przyjmuje się, że budką odpowiednią dla pleszki, może być budka półotwarta. 

Ze względu na zamiłowanie pleszek do szerokich otworów wlotowych dziupli, zdarza się, że padają one ofiarą przymusowej i nieświadomej adopcji kukułczego jaja, które kolorystycznie bardzo przypomina ich własne. Wówczas pleszki, jako doskonali i troskliwi rodzice, wykarmiają kukułcze pisklę jak własne. Kukułka jest pożytecznym konsumentem owadów i gąsienic, dlatego można przymknąć oko na nieetyczne, w naszym ludzkim pojęciu, zachowanie tych ptaków. Kukułcze dziecię często likwiduje konkurencję w postaci piskląt pleszki. Ptaków tych nie powinno się dokarmiać, jednak zalecane jest postawienie w bezpiecznym miejscu pojemnika z wodą. 

A. Kruszewicz, Ptaki Polski, Wyd. II zmienione, Multico, Warszawa 2010, 2018, str. 76-79

L. Svensson, K. Mullarney, D. Zetterstorm, Przewodnik Collinsa „Ptaki”, Multico, Warszawa 2017, str. 280

J. Sokołowski, Ptaki ziem polskich, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958, str. 315-318

W. Taczanowski, Ptaki krajowe, reprint LTO, Lublin 2012, str. 246-248

http://www.ptakipolski.pl/pleszka/