Muchołówka mała

Muchołówka mała (Ficedula parva) – słowo parva pochodzi z łaciny i oznacza kogoś lub coś małego. Muchołówka mała, jak sama nazwa wskazuje, jest najmniejszą muchołówką, jej długość ciała wynosi 12 cm i waży do 12g. Samce różnią się od samic tylko w okresie lęgowym – mają rdzawą plamę na podbródku. Poza tym okresem ptaki są podobne, czyli posiadają szarą głowę, szary wierzch ciała i skrzydła, oraz białe podbrzusze i podogonie. 

Muchołówkę małą można łatwiej usłyszeć niż zobaczyć. Jej piosenka jest melodyjna i czysta, składa się z sylab „teh tiuhtuh taa taa”.  

“Śpiewa nierównie więcèj i lepièj od innych krajowych gatunków, głos jèj jest cienki, czysty, fletowy, strofka długa i melodyjna (...)”

W. Taczanowski, „Ptaki krajowe”, LTO, 2010[T2]  r.,str. 290.

Muchołówki małe zasiedlają środkową część Europy, od Finlandii po północną Grecję, zachodnia granica wiedzie przez Danię, Holandię i Austrię, a wschodnia przebiega przez Ural. Jest to jeden z najpóźniej przylatujących z zimowisk ptaków. „Nasze” muchołówki przybywają z Indii i Pakistanu. Zajmują teren całego kraju, jednak są to ptaki nieliczne. Jako pierwsze przylatują samce i zajmują kilkuset metrowe rewiry, co jest ewenementem w “muchołówkowej skali”, gdyż jej rewir jest największy. Są to ptaki płochliwe i stronią od obecności człowieka. 

Samice przylatując z zimowisk zastają swoich potencjalnych wybranków przy wybranych przez siebie miejscach. Kiedy samicy spodoba się któreś miejsce na gniazdo, wybiera je wraz z partnerem. Muchołówka mała gniazduje w tzw. półdziupli, którą może być odstający płat kory, szczelina drzewa, bądź rozwidlenie grubych konarów. Gniazdo budowane jest przez samicę z suchych liści, źdźbeł trawy, włosia i mchu. Następnie składa ona 5-7 zielonkawych rdzawo nakrapianych jaj i wysiaduje je 13-14 dni. Przez kolejne dwa tygodnie pisklęta pozostają pod troskliwą opieką rodziców i po tym czasie opuszczają gniazdo. Młode osiągną dojrzałość płciową dopiero za dwa lata i wtedy w upierzeniu samców pojawi się rdzawoczerwony śliniak. 

Muchołówki małe żywią się głównie owadami dwuskrzydłymi i ich larwami. Potrafią łapać je w locie, wcześniej wypatrując ofiar ze swojej czatowni w koronie drzew. Późnym latem do menu trafiają również owoce, np. czarny i koralowy bez.

„Obyczaje jèj pod pewnèmi względami odmienne od innych muchołówek i zbliżone do gajośpièwów (…), szczególnièj w tèm, że przebywa głównie przy wièrzchołkach wysokich drzew, mocno zagęszczonych gałęziami, gdzie ugania się za owadami w tych ciasnych miejscach latającèmi (…)”

W. Taczanowski „Ptaki krajowe”, LTO, 2010r., str. 290.

W drugiej połowie września muchołówki małe odlatują w stronę Indii i Pakistanu. Nadmienić należy, że jest to jeden z niewielu krajowych gatunków, który na zimowiska udaje się w tamtym kierunku. Preferują kameralne podróże w grupach liczących maksymalnie kilkanaście osobników. Ich powrotu możemy spodziewać się na przełomie kwietnia i maja.

A. Kruszewicz, Ptaki Polski, Wyd. II zmienione, Multico, Warszawa 2010, 2018, str. 127-128

L. Svensson, K. Mullarney, D. Zetterstorm, Przewodnik Collinsa „Ptaki”, Multico, Warszawa 2017, str. 338

J. Sokołowski, Ptaki ziem polskich, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958, str. 343-344

W. Taczanowski, Ptaki krajowe, reprint LTO, Lublin 2012, str. 314-316